- υπέρυθρο
- Σύνολο μη ορατών ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών που εκτείνονται, κατά προσέγγιση, από τη μια πλευρά έως τα μικροκύματα, και από την άλλη έως το ορατό φάσμα από το μέρος του ερυθρού. Το μήκος κύματος λ του υ. περιλαμβάνεται, ως εκ τούτου, μεταξύ 0,8 μ (1 μ = 10-3 mm)Kαι 1000 μ περίπου: με μεγαλύτερη ακρίβεια χαρακτηρίζουμε ένα υ. γειτονικό ή παραπλήσιο προς το ερυθρό με λ μεταξύ 0,8 και 2,5 μ, μεσαίο με λ μεταξύ 2,5 και 50 μ και απομακρυσμένο ή ακραίο με λ μεταξύ 50 και 1000 μ. Οι υπέρυθρες ακτινοβολίες, οι γενικές ιδιότητες των οποίων είναι ανάλογες με εκείνες των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών, παρουσιάζουν το σημαντικό χαρακτηριστικό, ότι εκπέμπονται από όλα τα θερμά σώματα· αμοιβαία κάθε σώμα που δέχεται ακτινοβολία υπέρυθρων ακτίνων θερμαίνεται. Μέχρι τη θερμοκρασία 500°C περίπου η θερμική ακτινοβολία από το σώμα είναι τελείως αόρατη επειδή βρίσκεται στο υ.· πάνω από τους 500°C ένα μέρος της ακτινοβολίας αρχίζει να εισέρχεται στο ορατό φάσμα (ερυθρό χρώμα) ωσότου συμπεριληφθεί ολοκληρωτικά σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες (Ήλιος, πλάσμα ηλεκτρικού τόξου κλπ.). Την υψηλή θερμαντική ικανότητα του υ. εκμεταλλευόμαστε πολύ για τη θέρμανση του περιβάλλοντος, για θεραπείες, και στους κλιβάνους διαφόρων τύπων.
Οι συντελεστές απορρόφησης και ανάκλασης που παρουσιάζουν οι ανόργανες ουσίες (νερό, ορυκτά κλπ.) και οι οργανικές (χλωροφύλλη κλπ.) έχουν συχνά τιμές αρκετά διαφορετικές σε σχέση με την υπέρυθρη και την ορατή ακτινοβολία· το γεγονός αυτό αποτελεί τη βάση πολυάριθμων εφαρμογών από πλευράς επιστημονικής έρευνας. Ένα διαστημικό όχημα, π.χ., μπορεί να παίρνει φωτογραφίες της γήινης ατμόσφαιρας, με την υπέρυθρη ακτινοβολία, σε απόλυτο σκοτάδι, και να προσδιορίζονται με αυτό τον τρόπο οι συμπυκνώσεις των νεφών ή η κίνηση των διαταραχών, επειδή, αντίθετα προς το οξυγόνο και το άζωτο, οι υδρατμοί είναι λίγο διαφανείς στην υπέρυθρη ακτινοβολία. Το αόρατο του υ. προσφέρεται πολύ καλά για την παρατήρηση, είτε επιστημονική είτε στρατιωτική, σε απόλυτο σκοτάδι· η παρατήρηση πραγματοποιείται με μια συσκευή (φωτογραφική μηχανή, κινηματογραφική μηχανή λήψης κλπ.), εφοδιασμένη με ευαίσθητο φιλμ στο υ. και λαμβάνεται το αντικείμενο όταν γίνει εκπομπή προς αυτό υπέρυθρων ακτίνων (έμμεσος εντοπισμός) ή προσδιοριστεί η υπέρυθρη εκπομπή του (άμεσος εντοπισμός).
Στη φωτογραφία πάνω, λάμπα υπέρυθρων ακτίνων για θεραπευτική χρήση· στο σχέδιο κάτω, σχηματική παράστασή της. Η παρεμβολή ενός φίλτρου αποβλέπει στην προστασία εκείνου που υποβάλλεται σε θεραπεία από υπερβολική θέρμανση.
Dictionary of Greek. 2013.